Shang Hanedanlığı Kuruluyor
Son Xia hanedanı Jie halka yapmış olduğu zulümler, savurganlıkları ve kadınlara olan düşkünlüğü ile biliniyor. Ülkenin kaynaklarını umarsızca harcayan Jie halkın çok büyük tepkisini çekiyor. Bir süre sonra yönetimin kötü davranışlarından iyice bunalan Xia halkı Shang Tang önderliğinde isyan çıkarıyor ve Jie’yi tahttan indiriyor. Lider Tang’ın tahta çıkmasıyla birlikte ise yeni bir hanedanlık kurulmuş oluyor. Böylece Xia hanedanlığı tarihteki yerini alırken Shang Hanedanlığı yaklaşık 600 yıl sürecek olan hükümranlık dönemine başlamış oluyor. Göçebelikten vazgeçmeyen ve varlığını sürdürdüğü tarih boyunca toplam 5 kez başkent değiştiren Shang Hanedanlığı en son Yin bölgesine (Henan eyaleti Anyang şehri yakınları) yerleşiyor.
Shang Hanedanlığı kuruluşu ile ilgili bir de efsane mevcut. Bu efsane Sima Qian’in tarih kayıtlarında yer alıyor. Rivayete göre Çin’in efsanevi karakterlerinden olan Kral Ku’nun ikinci karısı Jiandi (簡 狄) bir kırlangıç yumurtası yutuyor. Mucizevi bir şekilde hamile kalan Jiandi Xie (偰) ya da Qi (契) isminde bir erkek çocuk doğuruyor. Daha sonra bu çocuk Da Yu’nun seli durdurmasına yardım ediyor. Yapmış olduğu yardımlardan dolayı Da Yu tarafından ödül olarak Shang adı verilen bölge kendisine veriliyor ve böylece Shang Hanedanlığı ortaya çıkıyor.
Fal Yazıtları (甲骨文/ Jiǎgǔwén) Nedir?
“Kaplumbağa Kabuğu Yazıtları” ya da “Kemik Yazıtları” olarak da bilinen Fal Yazıtları; kemikler ve kaplumbağa kabukları üzerine yazılmış olan antik Çin yazılarını içeriyor. Bu yazıtlar Shang Hanedanlığının başkenti olan Anyang şehri yakınlarındaki Xiaotun köyü civarında çiftçiler tarafından tesadüfen bulunuyor. Buldukları kalıntıların aslında tarihi eser olduğunun farkında olmayan köylüler bu kemikleri ilaç hammaddesi olarak satmaya çalışırken üzerinde yazılar olduğu fark ediliyor. Daha sonra arkeologların yapmış olduğu araştırmalar bu kalıntıların Shang Hanedanlığı dönemine ait olduğunu gösteriyor. İlk yazıtların tesadüfen bulunmasından sonra 1928 yılında bölgede detaylı bir arkeoloji kazısı yapılıyor ve döneme ait birçok bronz kalıntı bulunuyor. Bu kalıntılar bizlere Shang Hanedanlığının yaşamı hakkında bilgiler veriyor.
Kalıntıların üzerinde bulunan yazıların o döneme ait kehanet yazıları olduğu anlaşılıyor. O dönemde kemikler üzerine “Savaşı kazanacakmıyız?, Kralın çocuğu erkek mi olacak kız mı?, Bu yıl hasat iyi mi olacak kötü mü?” gibi yazılar yazılıyor daha sonra ise hükümdarın adı ve tarih eklenerek kemikler ateşte ısıtılıyor. Kemik üzerinde meydana gelen çatlaklar yorumlanarak fal bakılıyor. Böylece geleceğe dair kehanetler yapılarak kararlar ona göre alınıyor. Bu yazıtlar fal bakmak için kullanıldığı için Fal Yazıtları olarak isimlendiriliyor.
Shang Hanedanlığı Refah Dönemi
Shang Hanedanlığı Yin bölgesini başkent olarak seçtikten sonra refah dönemine ulaşıyor. Wu Ding döneminde refah seviyesi doruk noktasına ulaşarak halk 50 yıl boyunca güzel bir hayat sürüyor. Yin bölgesinde bulunan döneme ait kalıntılar Shang halkının bronzu işlemekte ustalaştığını gösteriyor. Bronzdan yapılan mızrak ve kılıçlar savaşlarda hanedanlığa büyük avantajlar sağlıyor. Bu dönemde matematik, arkeoloji ve yazı gibi alanlarda gelişmeler gösteriliyor. Yazıtlar incelendiğinde günümüz Çincesi ile arasında benzerlikler görülüyor. Aynı zamanda yapılan kazılarda o döneme ait üflemeli ve vurmalı çalgıların bulunması dönemin kültürel olarak da gelişmiş olduğunu ortaya koyuyor. Shang Hanedanı dini ise çok tanrılı şamanizme benzer karma bir din olarak karşımıza çıkıyor. Atalara tapılarak onlar için insanlar kurban ediliyor, şamanların mistik güçleri olduğuna inanılıyor. Güneşe, aya, yıldızlara tapılıyor, felaketlerden korunmak ve hasadın verimli olması için ise farklı tanrılara dualar ediliyor.
Shang Hanedanlığı Yıkılıyor
Son Shang Hanedanı Di Xin insanlara işkence etmeyi seven zalim bir hükümdar olarak biliniyor. Kral Di Xin’in bu kötü yönetimi Shang Hanedanlığının sonunu getiriyor. Wu’nun önderliğindeki Zhou ordusu başkente yürüyor. Di Xin karşı koymak için ordusuyla birlikte 200.000 köleyi de silahlandırsa da başarılı olamıyor. Muye savaşı olarak bilinen muharebede birçok Shang askeri savaşmayı reddediyor ya da Zhou saflarına geçiyor. Yenilginin kaçınılmaz olduğunu fark eden Di Xin sarayını ateşe vererek intihar ediyor. Böylece Shang Hanedanlığı tarihteki yerini alırken Çin tarihine en uzun süre hükmetmiş olan Zhou Hanedanlığı kuruluyor.
