Çin Kültürünün Tuğlaları: Etnik Gruplar
Çin çok farklı kültürleri ve etnik kökenleri bir arada barındıran bir ülke. Çin Halk Cumhuriyeti resmi olarak 56 farklı etnik gruba ev sahipliği yapıyor. Bu nedenle Çin kültürü birçok farklı şekilde ortaya çıkıyor. Çin’deki etnik gruplar arasında en kalabalık olanı bizim asıl Çinliler diyebileceğimiz Han ırkı. Ülke nüfusunun 900 milyonunu Han ırkı oluşturuyor. Çin’de yaşayan etnik kökenler arasında; Kazaklar, Kırgızlar, Uygurlar, Huiler, Tibetliler, Moğollar gibi ırklar bulunuyor. Etnik grupların yaşadığı bölgelerde kendi kültürlerini Çin kültürü ile harmanlayarak yansıttıkları farklı kültürler meydana geliyor. Hatta bu etnik gruplar bile kendi içerisinde farklı kültürlere sahip olabiliyor. Örneğin Miao etnik grubunun üyeleri, Hmong-Mie, Tai-Kadai ve Çince gibi farklı dilleri konuşuyor ve farklı gelenekleri bir arada barındırıyor. Bu nedenle Çin kültürü adeta bir gökkuşağı gibi rengarenk. Her azınlık dil, yaşayış tarzı, yemek kültürü ve evlilik gibi konularda farklı gelenek ve görenekleri yansıtıyor. Hatta etnik grupların evlilik geleneklerini anlatan Guizhou Evlilik Gelenekleri Müzesi adında bir müze dahi var.
Din ve Felsefenin Çin Kültürü İçerisindeki Yeri
Çin kültürü, dinden daha çok öğretilere inanan insanlardan oluşuyor. Budizm’in de dahil olduğu Konfüçyanizm ve Taoizm Çin kültürüne şekil veren ‘üç öğreti’ olarak geçiyor. Bu öğretiler Çin’de birbiri ile bütünleşmiş durumda. Bu nedenle birbirinden kesin çizgilerle ayrılamıyor. Budizm, Taoizm ve Konfüçyanizm bir öğreti, bir felsefe olmakla birlikte Çin Halk Cumhuriyeti kendisini ateist olarak tanımlasa da, Çinliler bu öğretilere bir din olarak da inanıyor. Ayrıca Çin’de Hristiyanlık ve Müslümanlık gibi semavi dinlere inananlar da mevcut. Ancak bunların oranı çok yüksek değil. Son yapılan araştırmalara göre Çinlilerin %80’i yerel dinlere ve Taoizm’e inanıyor. Nüfusun %10-16’sı Budist, %3-4’ü Hristiyan ve % 1-2’si ise Müslümanlardan oluşuyor. Her alanda olduğu gibi Çin Kültürü, dini konularda da çok farklı değerleri içinde barındırıyor.
Çin Usulü Tedavi: Geleneksel Çin Tıbbı
Geleneksel Çin tıbbı, bitkisel ilaç tedavisi, akupunktur, masaj, egzersiz ve diyet terapisi gibi tedavi yöntemlerini içeren, 2.500 yıllık Çin tıbbı uygulamalarına dayanıyor. Çin tıbbı hastalık tedavisinde nabız ölçme yöntemini kullanıyor. Çin tıbbı doktoru, bileğinizde nabzınızı dinleyerek vücudunuzda rahatsızlık yaratan yeri tespit edebiliyor. Geleneksel Çin tıbbı mantığında hastalık insan vücudu ve çevre arasında yin, yang, meridyenler gibi konulardaki uyumsuzluklar ve dengesizliklerden kaynaklanıyor. Sunulan tedavi yöntemi ise hastalığın sebebine göre farklılık gösteriyor. Günümüzde Çin Halk Cumhuriyetinde geleneksel Çin tıbbı modern tıp ile birlikte yaygın olarak kullanılıyor. Akupunktur gibi geleneksel Çin tıbbı tedavi yöntemleri de bütün dünyada yaygınlaşmaya başlıyor.
Toplumun Yapı Taşı Aile Çin Kültürü İçin Önemli mi?
Aile Türk toplumunda olduğu gibi, Çin toplumunda da çok uzun yıllardır önemli bir yer tutuyor. Günümüzde Çin kültürü içerisinde yer alan birçok davranış aile üyelerini, ebeveynleri ya da atalarını onurlandırma için yapılıyor. Çin’de de ülkemizde olduğu gibi geniş aile olarak evlendikten sonra da ebeveynlerle birlikte aynı çatı altında yaşama geleneği bulunuyor. Çin aile yapısı genel olarak katı ve hiyerarşik bir yapıya sahip. Aileler çocuklarının sözlerinden çıkmamasını istiyor ve bu amaçla çocuklarına belli bir yaşın üzerinde olsa dahi bazı konularda baskı uygulayabiliyor. Örneğin, daha iyi maaş ve imkanlarla çalışmak için Çin’in daha gelişmiş bölgelerine gidenler yirmili yaşların sonuna geldiğinde evlenmeleri ve memleketlerine geri dönerek oraya yerleşmeleri konusunda ailelerinden baskı görüyor. Ekonomik kaygılar Çin kültürü içerisinde yer alan aile gelenekleri ile zaman zaman çatışabiliyor. Çin’de aile bütünlüğü konusu da oldukça önemli. Örneğin, Çin yemek kültürü içerisinde Çin bahar bayramında Chunjie, aile fertleri nerede olursa olsun mutlaka bir araya geliyor ve birlikte geleneksel yemekleri olan Jiaozi (Çin mantısı) yiyor.
Farklı Lezzetlerin Adresi: Çin Mutfağı
Çin yemekleri Çin kültürü içerisinde oldukça önemli bir yer tutuyor. Çin yemek kültürü tarihi binlerce yıl öncesine uzanıyor ve iklim, emperyal moda ve yerel tercihlere göre her bölgede dönem dönem farklılıklar gösteriyor. Anhui, Kanton, Fujian, Hunan, Jiangsu, Shandong, Sichuan ve Zhejiang mutfakları Çin’in “Sekiz Mutfağı” olarak biliniyor. Bu mutfaklar kullanılan kaynaklar, iklim, coğrafya, tarih, pişirme teknikleri ve yaşam tarzı gibi faktörler nedeniyle farklı stilleri yansıtıyor. Örneğin, Jiangsu mutfağı, ağır ateşte pişirme ve güveç gibi pişirme tekniklerini tercih ederken, Sichuan mutfağı fırınlama yöntemini kullanıyor. Sichuan mutfağı dünyaca ünlü acısı ile de ön plana çıkıyor. Hatta Sichuan’da bir çeşit acı yeme sertifikası bulunuyor. Restoranlar sertifikası olmayanlara Sichuan acılı yemekleri sunmuyor. Tüylü yengeç ise, Şangay’da çok rağbet gören bir yerel lezzet olarak karşımıza çıkıyor. Kızarmış Pekin ördeği ise Çin dışında en iyi bilinen yemeklerden. En sevilen Çin yemekleri için Çin Yemekleri ile Tanışmaya Hazır mısınız? yazımızıda okuyabilirsiniz.
Çin Kültürü ve Dil
Dil tabiki kültürün içerisinde barındırdığı öğelerden en önemlisi. Çin kültürü içerisinde birçok farklı lehçeyi barındırıyor. Ülkenin resmi dili olan Mandarin Çincesi (standart Çince) ülke nüfusunun yaklaşık olarak %75’i tarafından konuşuluyor. Mandarin dilinden sonra en çok konuşulan lehçeler Wu (%8), Yue( Kantonca olarak da bilinir %5), Xiang (%4,8), Min(%4,1), Hakka (% 3,7) olarak karşımıza çıkıyor. Mandarin Çincesi ve diğer lehçeler çok farklılık gösterebiliyor. Hatta yer yer büsbütün farklı olabiliyor. Ancak kullanılan Çin alfabesi karakterleri ülke genelinde aynı.
Çin Mimarisi
Batı mimarisi ve İslam mimarisi ile birlikte dünyanın önde gelen üç mimarisinden biri olan Çin mimarisi, Çin kültürü içerisinde oldukça önemli bir yere sahip. Çin mimarisini bu kadar eşsiz yapan özellikler; ahşabı ana malzeme olarak kullanıyor olması ve Çin kültürüne özgü gelenek ve değer yargılarını yansıtıyor olması. Çin’de birçok etnik grup ve birçok farklı din olduğu için, her etnik grubun ve dinin kendine ait bir mimari yapısı var. Bu farklılıklar Çin mimarisine ayrı bir renk ve estetik katıyor. Çin mimarisi içerisinde 19. yüzyıla kadar olan eserler “Antik Çin Mimarisi”, sonrasında yapılan yapılar ise “Modern Çin Mimarisi” olarak adlandırılıyor. Çin mimarisi; konut mimarisi, saray mimarisi, tapınak mimarisi, mezarlık mimarisi ve bahçecilik mimarisi gibi başlıklarda incelebilir. Yasak Şehir ve Çin Seddi, Antik Çin mimarisine örnek verilebilir. Çin mimarisini daha yakından tanımanın en iyi yolu Çin’de seyahet etmek denilebilir. Çin’de gezilecek yerler için 10 harika öneri adlı yazımızıda okuyabilirsiniz.
