Modern İpek Yolu, Bir Kuşak bir Yol Nedir?
Yeni ipek yolu projesinin önümüzdeki 50 yılı şekillendireceği düşünülüyor. Çin Halk Cumhuriyeti Devlet başkanı Xi Jinping, ilk defa 2013 yılında duyurduğu bu projede eski ticari ipek yolunu yeniden canlandırarak Asya ve Avrupa arasına yeni demir yolu hatları, enerji boru hatları, yeni limanlar ve otoyolları yapılacağını duyurdu. Bu proje Çince “Yi Dai Yi Lu (一带一路)”, İngilizce “One Belt, One Road (OBOR)” diye adlandırılırken Türkçe’de ise “Bir Kuşak Bir Yol” olarak ifade ediliyor. Projenin ismindeki “bir kuşak” ve “bir yol” ne anlama geliyor ona değinelim:
Bir Kuşak: Zaman zaman “İpek yolunun ekonomik kuşağı” olarak da kullanılan bu terim, Çin ve Avrupa arasındaki kara koridorunu ifade ediyor.
Bir Yol: Yeni deniz ipek yolu diye de ifade edilen “Bir Yol”; adından da anlaşılabileceği gibi modern ipek yolu projesinin yeni deniz yolunu ifade ediyor. Deniz koridoru Çin’in Quanzhou kentinden başlayıp, Güney ve Güneydoğu Asya’dan Doğu Afrika ve Akdeniz’in kuzeyine, oradan da Avrupa’ya, Venedik’e uzanan bir deniz yolunu kapsıyor.
Güzergahını kısaca değindiğimiz yeni ipek yolu projesi 78 farklı ülkeyi kapsıyor. Böylece Çine, ürünlerini ihraç edebileceği yeni pazar fırsatları yaratıyor. Bir kuşak bir yol projesinin kapsadığı 78 ülke; dünya nüfusunun %65’ini ve küresel GSYİH(Gayri Safi Yurt İçi Hasıla)’nin %40’ını oluşturuyor. Bu verilerden projenin neden bu kadar büyük olduğunu, dünyayı ne düzeyde etkilediğini ve özellikle Donald Trump’ın, yani Amerika’nın neden bu projeye karşı olduğunu anlayabiliriz.
Bir Kuşak Bir Yol Projesinin Finansmanı
Çin, bir kuşak bir yol projesinin kapsadığı ülkelere finansman desteği sağlayacağını bildiriyor. Hatta kuşak ve yol projesine destek olması açısından Dünya Bankası’na alternatif olarak Asya Altyapı Yatırım Bankası’nı (AIIB) kurduğunu belirtiyor. Hatta 2015 yılının sonunda 100 milyar dolarlık fonla kurulan AIIB’nin kuruluşunda, Türkiye de 2.6 milyar dolarlık bir sermaye ile kurucu üyeler arasında yerini aldı. Çin ise 29.7 milyar dolar kayıtlı sermaye ile en büyük hissedar konumunda görünüyor. Çin’in sağladığı bu destekten dolayı, Çin ile işbirliği olan ülkeler genel olarak yeni ipek yolu projesinde yer almaktan oldukça mutlu görünüyorlar. Bir kuşak bir yol projesi ise; 2049 yılına kadar, bu projeye üye olan 65 ülkede 4 trilyon dolarlık bir altyapı yatırımı öngörülüyor.
Yeni İpek Yolunun Güzergahı
Bir kuşak bir yol projesindeki kelimelerin anlamlarından bahsederken bu ifadenin aslında projenin kara ve deniz yollarını betimlediğinden bahsetmiştik. Şimdiyse bu devasa projenin hangi rotaları izlediğine değinelim.
Yeni İpek Yolu “6 Kara Koridoru”
- Yeni Avrasya Ekonomik Koridoru
Bir kuşak bir yol projesinin en önemli koridorlarından birisi oluyor. Bu proje Kazakistan, Rusya ve Belarus yoluyla Çin ile Avrupa arasındaki tren taşımacılığı geliştirilmesini içeriyor. Yük taşıma trenleri Chongqing ile Duisburg, Chengdu ile Lodz, Yiwu ile Madrid, Wuhan ile Hamburg ve Wuhan ile Lyon arasında bir bağlantı oluşturuyor. Kuşak ve yol projesi ile Wuhan’dan çıkan tren 16 günde Lyon’a ulaşarak 40 günü bulan deniz taşımacılığını 24 gün azaltmış oluyor.
- Çin-Moğolistan-Rusya Ekonomik Koridoru
Bu yeni Bozkır yolu; Çin ve Moğolistan arasındaki ticareti geliştirmeyi hedeflerken, aynı zamanda da Moğolistanı, Çin ve Rusya arasındaki yenilenen taşımacılığın, telekomünikasyon ve enerji ağının merkezi yapıyor.
- Çin-Orta Asya-Batı Asya Ekonomik Koridoru
Yeni ipek yolunun ana güzergahlarından birisi oluyor. Bu yol Kazakistan, Tacikistan, Özbekistan, Türkmenistan, İran ve Türkiye yoluyla Xinjiang’ı Akdeniz’e bağlıyor. Yani eski tarihi ipek yolunu takip ediyor. Bu yol ile Çin, Batı Çin’i geliştirmeyi hedefliyor. Aynı zamanda uluslararası yapılacak bağlantıların daha iyi ekonomi şartlarını getireceğini düşünüyor. Bu koridorun bir diğer özelliği, birçok yeni tren yolu ve enerji alt yapısına ihtiyaç duyuyor olması.
- Çin-Çinhindi Yarımadası Ekonomik Koridoru
Özellikle Mekong alt bölgesindeki tren, oto yol, ve hava yollarını geliştirmeyi hedef alıyor. Çin ve ASEAN üyeleri arasındaki ilişkiyi destekleyeceği düşünülüyor.
- Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru
Bu koridor Xinjiang, Kaşgar ve oradan da Gwadar Limanı birbirine bağlıyor. Çin bu koridorda otoyollar, fiber optik internet bağlantıları ve Gwadar’a yeni bir uluslararası havaalanı yapmayı planlıyor. Pakistan yeni ipek yolu projesinde yer almaktan oldukça memnun. Çünkü bu proje sayesinde küçük balıkçı şehri olan Gwadar şuan dünyanın en büyük limanlarından birine sahip ve yıllık 60 milyar dolarlık bir ticaret hacmine ulaşıyor.
- Bangladeş-Çin-Hindistan-Myanmar Ekonomik koridoru
Bu koridorun amacı Çin ile Bengal Körfezi arasındaki bağlantıyı sağlamak ve tarife dışı engelleri azaltarak bölgesel ticareti artırmak. Ayrıca bölgedeki alt yapıyı güçlendirilerek fakirliği azaltmak da amaçlanıyor. Fakat Hindistan bu projeye hala karşı çıktığı için bu koridorda şimdilik bir ilerleme söz konusu değil.
Yeni İpek Yolu “Deniz Yolu Koridoru”
Bir kuşak bir yol projesinin ikinci güzergahını deniz yolu oluşturuyor. “Bir yol”; Çin limanları ile Avrupa limanları arasındaki ticari deniz yolu trafiğini yoğunlaştırmayı hedefliyor. Yeni ipek yolu projesi Güneydoğu Asya, Hint Okyanusu, Arap Yarımadası, Akdeniz ve Doğu Afrika sahil kıyılarını kapsayan anlaşmalar ve yatırımları içeriyor. Yeni ipek yolu projesine yatırım yapan Çin firmalarından COSCO firması, Piraeus Yunan Limanını satın alarak Çin’in bu yeni ipek yolunun deniz yolu koridorunu tekrar canlandırmak istediğini bizlere gösteriyor. “Bir yol” boyunca Gemilerin uğrayacağı limanları sırasıyla şöyle sıralayabiliriz;
Quanzhou>Haikou>Singapur>Kolkata>Colombo>Gwadar>Mombasa>Djibouti>Suez>Piraeus>Venedik
Özetle bir kuşak bir yol projesi; Çin’in eski ipek yolu güzergahını modern bir şekilde canlandırarak, ekonomik ve ticari anlamda kalkınmasını ve yeni müttefikler kazanmasını hedefliyor.
